İşlemci Ve Makine Dili
İşlemci, bilgisayarın birimlerinin çalışmasını ve bu birimler arasındaki veri (data)
akışını kontrol eden, veri işleme (verileri değerlendirip yeni veriler üretme) görevlerini
yerine getiren donanım birimidir.
İşlemci yerine mikroişlemci, CPU (Central Processing Unit ), MİB (Merkezi İşlem
Birimi), μP (mikro Processor) isimleri de sıklıkla kullanılır.
İşlemci = Mikroişlemci = MİB = CPU = μP
İşlemciler aslında transistör adını verdiğimiz yarı iletken elemanların birleştirilmesi ile
oluşturulmuş devrelerdir. Başlarda 2000 transistör birleştirilerek yapılan işlemciler,
teknolojinin gelişmesi ise 1 Milyar ve daha fazla transistör birleştirilerek yapılabilir bir
seviyeye gelmiştir. Elektrik sinyalleri bu devreler üzerinde hareket eder. Bilgisayarın yaptığı
tüm işlemler; elektrik sinyalleri vasıtasıyla gerçekleşir. Devrede elektrik sinyalinin olması
“1”, elektrik sinyalinin olmaması “0” ile ifade edilir.
İşlemci işlemleri ikilik sayı sistemini kullanarak yani 0 ve 1 sayılarını kullanarak
yapar. Komut, işlem, veri, vb. kavramların ikili sayı sistemi ile ifadesine Makine dili
(makine kodu) denir. Mesela “A” harfi ikilik sistemde “01000001” ile ifade edilebildiği gibi
mavi gibi bir renk de ikilik tabandaki sayı gruplarıyla ifade edilir. Aynı şekilde bir ses veya
görüntü kaydı da yine buna benzer ikilik sayı grupları ile ifade edilirler. Her “0” veya “1”in
bilgisayarda kapladıkları alana bit adı verilir.
Resim 1.2: Makine dili
Bu sayı grupları üzerinde işlem yapmak için işlemci içerisinde komut listesi
mevcuttur. İşlemcinin hafızasında bulunan bu komut listelerine o işlemcinin komut seti
(instruction set) denir. Bu komutlar, işlemcinin sorumlu olduğu tüm matematiksel ve
mantıksal işlemleri gerçekleştirir. İşlemci içerisinde komut seti dışarıdan gelen uyarılar
eşliğinde işlemleri yapmaktadır. Hangi uygulamayı kullanırsak kullanalım bizim
kullandığımız uygulama işlemcinin anlayacağı bu komut setlerine dönüştürülerek sonuç elde
edilir. İşlemciler komut setlerine göre CISC ve RISC olmak üzere ikiye ayrılır. 5
CISC: Kompleks komutlara, yani bir seferde birden fazla işlemi yerine
getirebilen komutlara sahip işlemci mimarisidir.
RISC: Her seferinde tek bir işlem gerçekleştiren basit ve hızlı komutlara sahip
işlemci mimarisidir
