İşlemci Hızı

Bir işlemcideki bütün elemanlar saat vuruşlarıyla çalışır. Saat hızı bir işlemcinin

saniyede ne kadar çevrim yapabileceğini belirler. Saat hızı 200 MHz olan bir işlemci kendi

içinde saniyede 200 çevrim yapabilir. Her çevrimde işlemcinin ne kadar işlem yapabileceği

işlemcinin yapısına göre değişir. Bu saat vuruşları anakart üzerindeki Clock Generator denen

yongayla üretilir. Bu yonganın içinde çok hassas kristaller vardır. Bu kristallerin titreşimleri

saat vuruşlarını oluşturur. CPU dışında diğer bileşenler için de kristaller mevcuttur.

Bu saat kristali sistem hızını FSB (Front Side Bus) belirler. FSB, anakarttaki kuzey

köprüsü ile işlemci arasındaki veri yoludur. Saatin her palsi, saniyede milyon veya milyar

devirle ölçülür. Saniyedeki tek devirin ölçüsü Hertz’dir.

1 Hertz (Hz) = Saniyede 1 çevrim

1 Megahertz (MHz) = Saniyede 1.000.000 çevrim

1 Gigahertz (GHz) = Saniyede 1.000.000.000 çevrim

İşlemcilerde hız, işlemcinin birim zamanda yapabildiği işlem sayısı olarak

tanımlanmaktadır. Bir saniyede yapılan milyon adet işlem MHz (Megahertz) olarak

tanımlanır ve temel hız ölçüsüdür ancak günümüz işlemcileri saniyede milyar işlem yapmaya

başlamış ve hızı Ghz (Gigahertz) seviyesine yükselmiştir.

Sistem Hızı (FSB) Çarpan İşlemci Hızı

100 Mhz 18 1800 Mhz = 1.8 GHz

100 Mhz 30 3000 Mhz = 3.0 Ghz

133 Mhz 15 1995 Mhz ≅ 2.0 Ghz

133 Mhz 18 2394 Mhz ≅ 2.4 Ghz

200 Mhz 11 2200 Mhz = 2.2 Ghz

Sistem kristalinden alınan dış hız ile işlemcinin çarpan değeri çarpılarak işlemcinin

saat hızı ( CPU Hızı) bulunur. Sistem hızı, tüm sistemin birlikte uyum içerisinde çalışması

için gerekli olan ritmi verir. Modern bir işlemci, sistem hızının çarpanları kadar hızlı çalışır.

Örneğin 100 Mhz sistem hızına sahip bir sistemde 1.8 Ghz hızında çalışan bir işlemci, 18

çarpanını kullanıyor demektir.

Üreticiler, işlemci hızını artırmak için çeşitli yollar izlemişlerdir. Birincisi, bir tek

işlemci modeli üretiminde uğraşarak hızını artırmışlardır. İkincisi, işlemcinin fiziksel

boyutunu küçültüp, işlemciyi çalıştırabilmek için gereken voltaj miktarını, dolayısıyla da

işlemci ısısını azaltmışlardır. İşlemciden çıkan ısıyı azaltmanın verdiği avantajla da aşırı

ısınmadan korkmaksızın işlemcinin çekirdek hızını yükseltmişlerdir.

İşlemcin tek başına hızlı olması sadece işlemci içindeki işlemlerde etkilidir. İşlemcinin

kendi içinde çalışma hızı, çevre birimleri ve iletişim hatlarına göre çok hızlıdır. İşlemci çevre

birimleri ile iletişim kurarken onların hızlarına uymak zorundadır. Bir işlemci sisteminin

hızlı olabilmesi için işlemci dışındaki diğer birimlerin de hızlı olması gerekir.

İşlemci Saat Kristali:

İşlemci Hızı: